مجموعه نسخ خطی
نسخ خطی موجود در موزه آستان مقدس شاهچراغ (ع)

نسخه خطی (manuscript) به کتاب های قدیمی گفته می شود که با دستنوشته شده و چاپی نباشند. نسخه های خطی بنابر ویژگی خاصشان، اغلب منحصر به فردهستند و این انحصار به ویژگی های نسخه شناسی اثر( ویژگی های ظاهری چون خط، تذهیب ونقوش بکار رفته در اثر، جلد ، کاغذ، حواشی و ...) و گاه به ویژگی های کتاب شناسیاثر( قدمت، کمیابی و ...) بر میگردد. در تمدن اسلامی سابقه نسخ خطی به نگارش وکتابت قرآن کریم بر میگردد.  سپس و در طولزمان؛ با توجه به اهمیت ترویج علم و دانش در دین اسلام؛ به سایر کتابهای علمی ومذهبی بویژه کتب فقهی نیز توسعه یافت. در آستان مقدس احمدی و محمدی(ع) حدود سههزار نسخه خطی موجود است و تاکنون از این منابع سه فهرست جداگانه تهیه و به پیشگاهپژوهشگران تقدیم شده است.

1-قرآن کریم                                                                                                 

جزء نوزدهم قرآن مجید است که از آیه ی 21 سوره فرقان تا آیه55 سوره مبارکه ی نمل را در برگرفته است. متن سوره بخط نسخ درشت و باسرسوره ی تذهیبی است. انتهای آیات دارای نشان آیه است و در حاشیهصفحات نشان وقف با رنگ طلائی و برخی کلمات جا افتاده از متن به خط متن و با رنگمشکی آمده است. این قرآن وقفی و تاریخ وقف آن سال 894 هجری قمری است. متن وقفنامهبه خط دیوانی و در ابتدای مصحف و در حاشیه ی بیشتر صفحات نیز کلمهی وقف و عباراتی چون « وقف علی المسلمین و المسلمات» آمده است.

جلد قرآن محفظه ای و از جنس تیماج قهوه ای روشن است که رویآن به صورت ضربی مجدول شده و دارای یک ترنج در مرکز و یک ترنج روی برگردان محفظهاست.

 

2-قرآن کریم                                                                                                       

جزء نهم قرآن مجید است که از آیه ی88 سوره مبارکه ی اعرافتا آیه 40 سوره انفال را شامل می شود. متن سوره به خط ثلث زیبا نوشته شده است.سرسوره ها کتیبه ی تذهیبی است و انتهای آیات دارای نشان دایره شکل تذهیبی است. دوصفحه ی اول دارای جدول تذهیبی زیباست. در حاشیه صفحات اول و دوم دو شمسه ی تذهیبیبزرگ وجود دارد. شمسه ها و نشان های تذهیبی در برخی صفحات تکرار شده اند. متن آیاتبا رنگ طلائی و علائم و اعراب کلمات با جوهر آبی نوشته شده است. جلد صحافی شده یجدید و از گالینگور سبز رنگ و طلاکوب است. این قرآن وقفی است و متن و عبارت نشانگروقف در اولین صفحه نسخه و در پایان آخرین آیه ی مصحف آمده است. تاریخ وقف مربوط بهسال 912 هجری قمری و واقف سعد آل نورالله است

 

3-قرآن مجید

آغاز: کل نفس هدیها ولکن حق القول منی لأملأن جهنم من

پایان: فیها من اساور من ذهب و لؤلؤا و لباسهم فیها حریر

متن نسخه شامل بخشی از قرآن کریم است که از آیه سیزدهم تاآخر سوره مبارکه سجده، سور مبارکه احزاب و سبأ و نیز 33 آیه از سوره مبارکه فاطررا در برمی گیرد. این نسخه با رسم الخط کوفی نوشته و اعراب و علایم قرآنی آن باجوهر قرمز کتابت شده است. فواصل آیات و نشانه های موجود در حواشی نسخه نیز تذهیبشده اند.

سرسوره ها نیز با آب طلا کتابت شده است. جلد مقوا با کاغذنارنجی است که دارای نقش و نوشته است. اندازه جلد 17×21 سانتی متر و اندازه نوشته12×15 است. نسخه در 7 ورق تنظیم شده است که در هر صفحه 18 سطر دارد. این قرآن یکیاز نفیس ترین نسخ خطی موجود در این مرکز است.

 

4-هفت رساله                                                                                                   

نسخه: مجموعه عرفانی و دینی متشکل از هفت رساله با زبانفارسی و عربی است این نسخه خطی دارای جلد مقوایی فرسوده شده با روکشی از تیماج سرخرنگ است که اندازه جلد آن 5/19 × 25 سانتی متر مربع است . روی جلد به خطوط برجستهبه شکل جدول منقوش است. نوع کاغذ نیز نخودی و فرسوده و گاه وصالی شده است. رسمالخط هر رساله مختص به خود و متفاوت از سایر رساله های مجموعه است.

رساله اول: مکتوب قطب الدین 

آغاز نسخه: بسمله- الحمدلله و سلام علی عباده الذیناصطفی... و بعد خادم علما و دین مبین و وارث عرفاء ربانیین و حکماء الهیین محمدالحسینی المشهور به قطب الدین... این رساله را به عنوان تذکار بر لوح...

پایان نسخه: ... جز فی مرتبه روحانیه ایشان متصل به ارواحکلیه آن بزرگواران گردد و ان الله لایضیع اجر من احسن عملا تحریرا فی شهر محرمالحرام سنه 1170 بید الفقیر الی الله الغنی ( مهرمستطیل شکل با گوشه های کج: قطبالدین محمد الحسینی)

این رساله در 9 صفحه به اندازه 12×17 سانتی متر مربع با خطنستعلیق نوشته شده است. بالای برخی کلمات با رنگ سرخ خط کشیده شده و تعداد سطرهابین 11 تا 16 سطر متغییر است. متن رساله تذکاری است که سیدمحمد حسینی مشهور به قطبالدین به آقا محمدهاشم درویش، یکی از عارفان سلسله ذهبیه و به زبان فارسی نوشتهاست. در پایان نامه ای ضمیمه است که احتمال دارد از قطب الدین باشد.

 

رساله دوم: مفتاح الفتوح و رموز الکنوز( ترجمه فارسی دعایصباح حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام)

آغاز نسخه: بسمله و به نستعین- نورانی ترین صبحی چون صفایمرآت که در هر بامداد از خامه ی زبان اهل اشتیاق بر صحیفه­ِی آفاق در آید...

پایان نسخه: بطباق المنقول من خطه روحی فداه علیه الف سلامالله قابله مترجمه الفقیر الی الله الغنی( مهر : محمدالحسینی قطب الدین)

این رساله ترجمه دعای صباح حضرت امیرالمومنین علیه السلاممعروف به مفتاح الفتوح و رموز الکنوز است. قطب الدین با مقدمه ای آن را به فارسیترجمه کرده­است. متن دعا با خط نسخ درشت و متن ترجمه با خط نستعلیق است که با جوهرسرخ نوشته شده است. اندازه نوشته 10× 16 و در 12 سطر است. حاشیه نیز با مرکب سیاهاست. ترجمه کلمه به کلمه است و گاه برای گویایی بیشتر اشعار فارسی به آن اضافه شدهاست.

رساله سوم: ترجمه غزلی از عطار

آغاز نسخه: بسمله- الحمد لله و سلام علی عباده الذیناصطفی...

پایان نسخه: فی سنه الف مائه و خمسه اربعین و لقد کتبتهاناظمها الفقیر الی الله رب العالمین محمد الحسینی المدعو بقطب الدین و السلام علیالعلماء الربانیین و الوفاء الصمدانیین و الحکماء الالهیین و الفقراء العاشقینالعارفین و کل عبادالله الصالحین المتقین و رحمه الله و برکاته

این متن ترجمه یکی از غزل های عطار توسط قطب الدین  با این مطلع است:

 زسگان کویت ای جانکه دهد مرا نشانی/که ندیدم از تو بویی و گذشت زندگانی

یا من الی عشقه قلبی قداستبقا/عمرا و ما شم من عرفانه عبقا

متن رساله در دو صفحه آمده است . متن غزل عطار با خطنستعلیق و دو رنگ قرمز و سیاه نوشته شده است و ترجمه عربی همه با خط نسخ و مرکبسیاه است.

رساله چهارم: قصیده عشقیه

آغازنسخه: بسمله الحمدلله ان العشق قد شرقا/ من مشرق القدسبالانوار قد برقا...

پایان نسخه: چون دعامان امر کردی بی حجاب/ این دعای خویش راکن مستجاب

متن این رساله دقیقا پس از پایان رساله قبل نوشته شده است.مرحوم قطب الدین پس از ترجمه غزل عطار، حقیقت عشق را در منظومه ای که آن را «قصیده عشقیه» نامیده به صورت مختصر بیان کرده است که بخشی به زبان عربی و بخشی ازآن فارسی است. این قصیده در 54 صفحه و در اندازه 11×16 سانتی متر مربع با 17سطرنوشته شده است. خط اشعار عربی، نسخ و اشعار فارسی با خط نستعلیق است. پس از اینرساله، پنج صفحه شامل اشعار عربی درباره حکمت و فلسفه آمده است که ناظم آن نامعلومو در بیت آخر آنرا «منهاج الهدی» نامیده است. اشعار به خط نسخ و توسط محمدنظرزنوزی نوشته شده است.

آغاز: بسمله- حمدت الله تعظیما و توقیرا و تبجیلا/ علیانوار حکمه مشرق القرآن تکمیلا...

پایان نسخه:... قصیدتنا ضیاء المهتدین تبصروا منها و سموهابمنهاج الهدی للعلم تکمیلا –کاتب المعروف به محمدنظر زنوزی.

رساله پنجم:روحیه

آغاز: بسمله- الحمدلله الذی اضاف ارواح احبائه الی ذاته وابدع عقولهم لادراکات کمالاته...

پایان نسخه: و حسن اولئک رفیقا و حقیقه هذه الصراط کمابینتها هی الولایه العلویه المرتضویه للمومنین و الحمدلله رب العالمین

 متن این رساله پاسخسوالی به زبان عربی است که از قطب الدین محمدنیریزی درباره روح پرسیده اند و او درسه مرحله جواب داده است. متن در 7 صفحه و در ابعاد10×14 با خط نسخ درشت نوشته شدهاست. در حاشیه نیز توضیحات فراوانی بیان شده است.

رساله ششم: تصیر الامور

آغاز: بسمله – الحمدلله المتجلی لخلقه و الظاهر لقلوبهمبحجته...

پایان: و آخر دعواهم ان الحمدلله رب العالمین ورد خواهدبود. اللهم اجعلنا من الذین اخر دعواهم ان الحمدلله رب العالمین.

نویسنده این رساله معلوم نیست، اما به نظر می رسد؛ به دلیلمجموعه بودن با سایر آثار نویسنده؛ سید محمدقطب الدین نیریزی باشد. متن رساله شاملمن و اشعار فارسی و آیات و روایات است که عارفی در پاسخ به سوال از معنی آیه«الیالله تصیر الامور» بیان کرده است. این رساله در 50 صفحه و هر صفحه 17 سطر آمده استکه خط آن نسخ با مرکب سیاه است و بالای بسیاری از جمله ها با رنگ سرخ خط کشیده شدهاست. همچنین نشانه های درون متن با جوهر سرخ است و حاشیه نویسی فراوان دارد.

رساله هفتم: جام جهان نما

آغاز: هوالعزیز- بسمله- حمد بی حد و شکر بی عد سزایی ذاتیکه وحدتش منشا احدیت و وحدانیت شد...

پایان: و سخن درین دایره اسرار او نهایت ندارد – والله یقولالحق و هو یهدی السبیل- در پنجم شهر ربیع الاول سنه 1156 از جهت مخدومی صاحب آقاییآقا محمدهاشم مرقوم قلم شکسته رقم گردید امید که منظور نظر آن صاحبی بوده باشد.سید علی الحسینی

این رساله به زبان فارسی و در موضوع علم توحید و مراتب وجوداست که به دلیل انضمام بودن به رسالات قطب الدین محمدنیریزی ممکن است از تالیفاتاو باشد. در مقدمه بیان شده است که رساله مشتمل بر دو دایره است و در متن کتاب یکدایره کوچک و یک دایره بزرگ با توضیحات مفصل رسم شده است. اشکال با دو رنگ سیاه وسرخ کشیده شده اند اما متن تماما با مرکب سیاه و به خط نستعلیق است که در 22 صفحهکه هرکدام 12 سطردارند و سطح مکتوب هر صفحه 9×15 سانتی متر مربع است،موجود است. درآخرین صفحه متن اشعاری در حاشیه آمده است.

5-الموجز من الطب                                                                                             

آغاز نسخه: بسمله و علیک اعتمادی یا کریم قال الشیخ الامامرییس الحکماء ابوالحسن علاء الدین علی ابن الحزم القرشی المعروف بابن النفیس قدسالله روحه قدر ثبت  هذا الکتاب علی اربعهفنون

پایان نسخه: اذا جعل فی البیت والتدخین باعضاته و ریشهطردالسوس الافسنتین

ابوالحسن علاء الدین معروف به ابن نفیس از طبیبان مشهور قرنهفتم هجری است که آثار متعددی دارد. معروف ترین اثر وی «کتاب الموجز من الطب» استکه خلاصه ای از کتاب قانون ابن سیناست. نویسنده علم طب را به چهل بخش تقسیم بندینموده و مطالب هر بخش را با نام کلی فن بیان کرده است.

متن کتاب به زبان عربی است و گاه در حاشیه مطالبی اضافه شدهاند. اگرچه متن کتاب به خط نسخ است، اما این خط در جای جای کتاب متفاوت است.همچنین برخی صفحات متن اصلی افتاده است که بعدها با خط دیگری نوشته و به آن اضافهشده است. کاغذ کتاب سفید و اندازه متن 9×5/14 است که تعداد سطرها در صفحات نسخهاصلی 15 و در صفحات اضافه شده متفاوت است. جلد کتاب مقوا با کاغذ سبز و اندازه آن15×21 است. همچنین در صفحات نسخه اصلی عناوین، نام بیماری ها و داروها نیز با جوهرسرخ نوشته شده است.

 

6-مجموعه ی پنج رساله خطی در علم طب                                                                       

دکتر شلیمر فلمنگی( هلندی) یکی از پزشکانی است که به دستورامیرکبیر برای تدریس علم پزشکی در دارالفنون استخدام بوده است. محمدتقی کاشانیفرزند محمدهاشم انصاری، متن دروس آموزشی دکتر فلمنگی را به فارسی ترجمه و بااصطلاحات طب سنتی ایران مطابقت داده است و در این پنج رساله خطی نوشته است. اینپنج رساله عبارتند از:

در امراض دَوَران خون

در امراض جهاز تنفس

زینت الابدان

قواعد الامراض

سرالحکمه

جلد مجموعه مقوا با کاغذ سبز و در اندازه 5/17 × 22 است خطشکسته نستعلیق قلم انداز و صفحات از کاغذ سفید نازک است. در حواشی کتاب برخی ازاصطلاحات پزشکی به زبان فرانسوی آمده است. همچنین در مواردی برخی اصطلاحات با جوهرسرخ نوشته شده اند و زیر برخی کلمات نیز با جوهر سرخ خط کشیده شده است. در ابتدایمجموعه فهرست مطالب مندرج در رساله ها نیز آمده است.

کتاب اول: در امراض دوران خون

آغاز: بسمله- کتاب اول در امراض دوران خون که عبارت است ازقلب و غلاف آن و عروق و در آن پنج باب است.

پایان: می توان گفت سده خارجی وریداجوف یا ورید کلیه است.علاج بقیه، علاج دمل و امراض قلبیه است که مکرر مذکورشده. تم الکتاب الاول و نتلوهالکتاب الثانی.

موضوع و محتوای رساله اول ساختمان قلب و بیماری های مربوطبه قلب و عروق خونی است که در 62صفحه(33ورق) آمده است. در ابتدای این رساله فهرستمطالب رساله اول و دوم نوشته شده است.

کتاب دوم: فی امراض جهازالنفس

آغاز: کتاب دویم- در امراض جهاز تنفس که در آن پنج باب است.باب اول در امراض تجادیف بینی و در آن دو فصل است.

پایان: و چون بیان سرطان و اسباب و تشخیص و علاج و علامت آندر این کتاب مکرر ذکر شده و می شود دیگر در اینجا محتاج به ذکر آنها نیستیم. تمالکتاب الثانی فی حال فقدان

رساله دوم در پنج بخش به بیماری های دستگاه تنفس پرداختهاست. این بخش در 132 صفحه(67 ورق) آمده است.

کتاب سوم: زینت الابدان

آغاز: بسمله- الحمدلولیه و الصلوه و السلام علی نبیه... اینرساله ای است مشتمل بر انواع امراض و علامات و تشخیصات و معالجات امراض جلدیه

پایان: و ناخن در مابقی حیات به قانون صحت و طبیعی از رویجلد سالم روییده به هیچ وجه میل به فرونشستن نمی نمود-تم

در ابتدای این رساله فهرست مندرجات آن در 4 صفحه آمده است وموضوع رساله در رابطه با دوره ای از بیماری های پوستی است که در یک مقدمه و دومقاله تنظیم شده است. این رساله 97 صفحه(49ورق) دارد.

رساله چهارم: قواعد الامراض

آغاز: کلیات طب فرنگی- بسمله- کتاب قواعد الامراض ازتألیفات دکتر شلیمر فلمنگی مشتمل است بر مقدمه و سه باب.

پایان: تصنیف در ماه محرم 1292 هجری مطابق ماه فوریه 1875عیسوی بر متعلمین خود تعلیم نمود، امیدواریم که بعدها نامی از او یافته شود و ازاین پندها درگاه دکتر شلیمر فلمنگی نیز در روزگار یادگار بماند. تم فی لیله اثنیناربعه شهر ربیع الاول 1302.

در کتاب قواعد الامراض در 77 صفحه(39 ورق) بیماری های مختلفشرح داده شده است.

 

رساله پنجم: سرالحکمه

آغاز:بسمله- بدانکه شیمی عبارت است از علم تجزیه و ترکیب کهدر ...

پایان:... و از یک مجرای خارج میگردند در مدفوع آنها اسیداوربیک بمقدار موجود است. تمت

این رساله به معرفی اعضای بدن و اجزای هر یک از آنها وبیماریهای عارض برآنها پرداخته است. این رساله به چهار موضوع کلی در قالب چهار باببا زیرفصل های مختلف پرداخته است که عبارتند از: اجزای بدن، تجزیه و صفات اجزایامامیه بدن، تغییراتی که بواسطه خوراکی ها بر بدن حادث می شود و دفعیات بدن .

فهرست مندرجات این رساله در پایان و به تفصیل بیشتری نسبتبه سایر فهرست ها آمده است.

 

7-النهایه فی فقه الامامیه                                                                                   

آغاز( جلد اول):بسمله- رب یسر الحمدلله مستحق الحمد و موجبهو صلی الله علی خیرته من خلقه محمد و آله الطاهرین من عترته و سلم تسلیما کثیراکتاب الطهاره باب ماهیه الطهاره

آغاز (جلد دوم): کتاب المتاجر- باب آداب التجاره- ینبغیلانسان اذا اراد التجاره

پایان( جلد اول): واخذ عنها و التکسب بها بجمیع الوجوه- تمالجزء الاول من النهایه و وافق الفراغ منه فی العاشر من ربیع الاول یوم الخمیس سنهسبع و خمسین و ستمائه

پایان( جلد دوم): فان اتلفه علیه و کان قد اظهره لم یکنعلیه شی علی حال- تم کتاب الفقه الملقب بالنهایه و الحمدلله... و کتب... ابراهیمبن الحسن البرقانی

متن نسخه شامل کتاب النهایه فی مجرد الفقه و الفتاوی نوشتهمحمدبن حسن بن علی طوسی یا شیخ طوسی ره است. در صفحه نخست کتاب به خط نسخ عنوانکتاب و فهرست مطالب کتاب ذکر شده است. سرآغاز هر باب با خط درشت تر کتابت شده استو متن با خط نسخ قدیمی است. در برخی موارد جا افتادگی هایی دارد که در حاشیه متننوشته شده است. همچنین برخی برگها افتاده که بعداً نوشته و به آن ملحق شده است. درمواردی که کاتب سهوا مطلبی را دوبار کتابت کرده است، روی مطلب اضافه خط کشیده و درپایان صفحات زوج کتاب( انتهای هر ورق) اولین کلمه صفحه فرد( ورق بعدی) را آوردهاست( رکابه). در پایان جلد اول نیز تاریخ اتمام کتابت جلد با ذکر ایام هفته، روز وماه و سال اتمام کتابت درج شده است.

در آغاز جلد دوم نوع خط و حالت نگارش با خط متن متفاوت و درآن بخش کوتاهی در مورد زندگی نامه شیخ طوسی و ابن بابویه قمی( شیخ صدوق) بیان شدهاست. جلد نسخه مقوا با تیماج قهوه ای و پاره و فرسوده است که اندازه آن 15×19 واندازه نوشته متن 12×5/14 است. نسخه حاوی 240 ورق( 478 صفحه) است که در هر صفحه 19سطر آمده است. کاغذ نخودی کلفت است و برگها پاره و آبدیده و فرسوده شده اند. ایننسخه یکی از قدیمی ترین نسخ موجود در این مرکز است که در آن تاریخ کتابت و نامکاتب به صورت مستند ذکر شده است.

8-تفسیر کشاف                                                                                     

آغاز: بسمله و به نستعین- الحمدلله الذی انزل القرآن کاملاًمؤلفاً منظماً و نزله بحسب المصالح.

پایان: ذلک النور ملائکه یصلون علیه حتی یستیفظ و اللهاعلم- وقع الفراغ من تسطیر النصف الاول من تفسیر الکشاف فی سلخ رمضان المبارک سنهخمس و تسعمائه الهجریه علی ید اضعف عبادالله جلال بن محمد بن علی.

الکشاف عن حقایق التنزیل و عیون الأقاویل فی وجوه التأویلکه به تفسیر کشاف معروف است از جامع ترین تفاسیر قرآن است که در قرن ششم هجری توسطمحمود بن عمر بن محمد خوارزمی (467-538ق)ملقب به جارالله زمخشری نوشته شده است.این تفسیر بر اساس استنباط نگاشته شده و در زمره ی تفاسیر اجتهادی است.

نسخه حاضر جلد اول تفسیر کشاف است که از سوره ی مبارکهفاتحه شروع و تا پایان سوره مبارکه ی کهف را در برگرفته است. آیات قرآن با جوهرقرمز و به خط نسخ درشت تر از متن و در حاشیه صفحات نوشته شده اند و متن تفسیر باجوهر مشکی و با قلم ریز و به خطی بین نستعلیق و نسخ است.

سر سوره­ها و برخی کلمات با شنجرف نوشته شده است. بالایآیات قرآنی موجود در متن و نیز برخی کلمات تأکیدی نویسنده خط سرخ کشیده­شده است.دور متن با خطوطی که بین آنها به رنگ زرد تذهیب شده، جدول­بندی شده است. پایینصفحات فرد اولین کلمه ی صفحه ی بعد نوشته شده است که به نوعی صفحه شمار این قبیلنسخ است و به رکابه معروف است. جلد این نسخه از تیماج مشکی است که فرسوده شده است.این نسخه در سال 905 هجری قمری توسط جلال بن محمد بن علی کتابت شده است.

جلد دوم این کتاب در نسخه ی دیگری با همین خط و توسط کاتبدر سال 907 قمری نوشته شده که از ابتدای سوره ی مبارکه ی مریم تا پایان قرآن است.

9-جلاء الاذهان و جلاء الاحزان                                                                                             

آغاز: بسمله- رب یسر و لاتفسر و تمم بالخیر- سوره الکهف-مکیست- صد و ده آیتست رسول صلی الله علیه و آله و سلم فرمود که هر که ده آیت ازاین سوره بخواند...

پایان( موجود): از روی حقیقت و نه از از روی مجاز تا غایتبیان باشد و گفته اند مراد ناس اول چنین است برای (آنکه)...

جلاء الاذهان کتابی به زبان فارسی در تفسیرقرآنو مشهور به تفسیر گازُر است. این کتاب اثر حسين بن حسن ابوالمحاسن جرجانی، مفسر گمنام شیعهدر قرن دهم است. برخی منتقدین این تفسیر را بیشتر برگرفته از تفسیر ابوالفتوح رازی می‌دانند. مولف کتاب، در مقدمه یکتاب، هفت فصل در باب علوم قرآنی مطرح کرده و سپس وارد تفسیر آیاتشده است. نسخه ی حاضر جلد دوم است که از ابتدای سوره ی مبارکه کهف تا پایان قرآنرا شامل می شود اما در انتهای کتاب و پس از شروع تفسیر سوره ی مبارکه ی ناسافتادگی دارد.

آیات قرآن به خط نسخ و با جوهر قرمز و اعراب گذاری آن و متنکتاب با جوهر مشکی است. متن کتاب به خط نستعلیق است. برخی اوراق وصالی و کتابجدیداً صحافی شده است. کاتب حسین بن حاجی میرعلی طبسی و تاریخ تحریر کتاب (براساسجلد اول همین نسخه) 1027هجری قمری است.گفته شده است که قدیمی ترین نسخه ی خطیموجود از این کتاب در سال 972 هجری  است کهتوسط شیراحمد التونی فرزند عمیدالملک استنساخ شده است.[1]

10-جامع المقاصد شرح قواعد الاحکام                                                                                

شیخ علی بن حسین کرکی، معروف به محقق ثانی(متوفای ۹۴۰ق) و نویسندهجامع المقاصد است. این کتاب شرحی بر کتاب «قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام»تألیفابو منصور حسن بن یوسف بن علی بن مطهر اسدی، معروف به علامۀ حلی (متوفای ۷۲۶ق) است که از كتب مشهور و معروففقهی نزد امامیه است و شروح و حواشیزیادی بر آن نوشته شده و حاوی ۶۶۰ مسأله ی فقهی می باشد و با بحث طهارت شروع شده و در بحث دیات پایان یافته است.

معروف ترین اثر گرانقدر محقق ثانی شرحی است که بر کتابقواعد الاحکام علامه حلی نوشته و تا مبحث نکاح قواعد است. این کتاب از مدارک مهم فقه شیعه و مرجع و مستند فقها و مجتهدان بزرگ شیعه است و محقق ثانی را به سبب تألیف همین کتاب، صاحب جامع المقاصد هم می گویند. در بسیاری ازمتون فقهی، به دلیل اتقان، پیراستگی از تطول و تکثر مطالب فرعی و بحث های علمی ودقیق، فقها فتاوی خود را مستند به رأی محقق ثانی نموده اند.

نسخه ی حاضر از کتاب مقاصد جلد پنجم تا پایان کتاب است کهبه قلم چند نویسنده و خط نسخ و نستعلیق نوشته شده است. عنوان ها و کلمه ی «قوله»که نشانگر بیان متن کتاب قواعد الاحکام است با جوهر سرخ نوشته شده اند. در برخیموارد کاتب نقطه ی کلمات را به صورت کامل ننوشته است و در حاشیه نیز توضیحاتی درشرح متن دارد. کاتب در آخرین سطور کتاب حسین حسینی معرفی شده است و تاریخ نگارشصفر سال 928 هجری است.



[1]به نقل از (اعلام الشیعه)